Prawnik radzi. Rozdzielność majątkowa a wspólny zakup mieszkania

Czym jest rozdzielność majątkowa? I jakie konsekwencje rodzi w przypadku zakupu mieszkania przez małżonków? M.in. na te pytania w naszym cyklu "Prawnik radzi" odpowiada adw. Maciej Szczygielski.

Rozdzielność majątkowa to jeden z typów małżeńskiego ustroju majątkowego. Charakteryzuje się tym, że nie występuje w nim wspólny majątek małżonków, a jedynie dwa odrębne majątki osobiste każdego z nich. Rozdzielność majątkowa małżeńska może powstać na skutek zawarcia umowy majątkowej (powszechnie określanej jako intercyza) lub na podstawie orzeczenia sądu. 

Zakup nieruchomości przez małżonków pozostających w ustroju rozdzielności majątkowej rodzi konsekwencje finansowe i prawne. Popularnym źródłem finansowania zakupu nieruchomości jest kredyt. Problematyka nabycia mieszkania przez małżonków w udziałach po ½ do majątków osobistych, finansowanego ze wspólnego kredytu hipotecznego, może budzić szereg pytań. W poniższym artykule przyjrzymy się kluczowym zagadnieniom: możliwości udzielenia kredytu przez bank oraz skutkom jednostronnej spłaty kredytu – gdy kredyt spłacał tylko jeden z małżonków.

1. Możliwość zakupu i udzielenia kredytu przez bank

Zakup mieszkania przez małżonków, nawet w sytuacji, gdy obowiązuje rozdzielność majątkowa, jest jak najbardziej możliwy. Banki udzielając kredyt hipoteczny zwykle oceniają zdolność kredytową kredytobiorców, niezależnie od przyjętego reżimu majątkowego. W przypadku, gdy małżonkowie zdecydują się na wspólne zobowiązanie kredytowe wtedy odpowiadają oni solidarnie za spłatę długu. 

2. Jednostronna spłata kredytu – czy powstanie roszczenie przeciwko drugiemu małżonkowi o spłatę ponad 1/2 raty kredytu. 

Możemy mieć do czynienia z sytuacją, w której małżonkowie zaciągnęli wspólnie kredyt, który następnie jest spłacany tylko przez jednego z nich.  Rodzi to pytania o ewentualne rozliczenia między małżonkami. Bank może skierować roszczenia o zapłatę rat kredytu do obojga małżonków. W praktyce, jeśli jeden z małżonków zdecyduje się spłacać raty kredytowe w całości, bank nie będzie dochodził zwrotu kwot ani nie obciąży drugiego małżonka dodatkowymi roszczeniami – odpowiedzialność kredytowa pozostaje wspólna.

Jednakże spłata kredytu tylko przez jednego małżonka, może rodzić roszczenia regresowe. Małżonek, który poniósł wyższe koszty spłaty kredytu, może mieć podstawy do domagania się wyrównania wkładu od drugiej strony, ale nie zawsze. W orzecznictwie przyjmuje się, że nie będzie zasadne roszczenie o wyrównanie spłaty kredytu przez jednego z małżonków za czas, gdy strony wykorzystywały nieruchomość do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny. W takiej sytuacji Sąd może uznać, iż roszczenie takie nie jest uzasadnione bowiem spłata kredytu odbywała się w ramach utrzymania gospodarstwa domowego. 

Małżonkowie mają obowiązek wspólnego pożycia oraz przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, którą założyli. Zmiana ustroju majątkowego - ze wspólności ustawowej na rozdzielność majątkową - nie może być przyjmowana jako zerwanie więzi gospodarczej (więź gospodarcza w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie jest zachowana niezależnie od ustroju majątkowego, w jakim funkcjonują małżonkowie). 

Podsumowanie 

W prawidłowo funkcjonującym małżeństwie spłata wspólnego kredytu przez jednego z małżonków nie powinna skutkować późniejszym rozliczeniem – nawet w przypadku, gdy małżonkowie funkcjonują w ramach rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Należy jednak mieć na uwadze, iż roszczenie o zapłatę ma szanse powodzenia, gdy m.in. małżonkowie nie mieszkają razem albo mieszkanie zakupione zostało w celach inwestycyjnych. 

Adw. Maciej Szczygielski – wspólnik Kancelarii Szczygielscy oraz partner Kancelarii Szczygielski Mieczykowski Dobkowska Adwokaci spółka partnerska. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Ukończył „International Legal Skills Program”, przygotowany i organizowany w porozumieniu z Center for International Legal Studies w Salzburgu, a także studia podyplomowe z zakresu zarządzania nieruchomościami. Specjalizuje się w prawie cywilnym oraz rodzinnym. Od lat doradza i prowadzi sprawy klientów kancelarii w skomplikowanych sprawach cywilnych.

Jeśli macie pytania z zakresu prawa rodzinnego, przesyłajcie je na nasz adres: [email protected]. Przesłanie pytań jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na ich publikację.