Dzisiaj mija dokładnie 65 lat od ważnego wydarzenia dla miasta Płocka i Orlenu. 5 stycznia 1959 r. podjęto decyzję o budowie Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku. Opowiada o tym Paweł Zielony, Główny specjalista Wydziału Badań i Edukacji Archiwalnej w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
Historia Płocka, jednego z najstarszych polskich miast, dawnej stolicy Mazowsza, jest wyjątkowa. W latach 1079-1138, za rządów Władysława II Hermana, a następnie Bolesława Krzywoustego, Płock pełnił funkcję głównego ośrodka władzy państwa polskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. bohaterska obrona miasta powstrzymała atak najeźdźców ze Wschodu. Za dzielną postawę mieszkańców gród ten został odznaczony przez marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznych oraz otrzymał tytuł Miasta-bohatera.
Obecnie żyjącym Płock kojarzy się jednak z zupełnie inną sferą swojej działalności. 5 stycznia 1959 r. miało miejsce wydarzenie, które zainicjowało nowy kierunek rozwoju miasta. Tego dnia Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów PRL wydał uchwałę o budowie nowego zakładu: Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku.
Decyzja władz Polski Ludowej wynikała z narastającego zapotrzebowania państwa na produkty naftowe i nowe surowce chemiczne pochodzenia petrochemicznego. Rozbudowa starych rafinerii była w związku z tym niewystarczająca. Należało wybudować w centralnej części kraju nowy zakład rafineryjno-petrochemiczny. Wybór Płocka był także efektem porozumienia zawartego między członkami RWPG (ZSRS, PRL, NRD, CSRS, WRL) o budowie rurociągu „Przyjaźń” transportującego ropę z ZSRS do pozostałych wymienionych krajów. Przesył ten, prowadzony przez teren Polski do wschodnich Niemiec, przebiegał nieopodal Płocka i zapewniał dostawy ropy, na której opierać się miała produkcja kombinatu.
W 1960 r. nastąpiła korekta lokalizacji. Z lewobrzeżnej strony miasta, czyli dzielnicy Radziwie, budowę zakładów przeniesiono na usytuowaną wyżej prawobrzeżną stronę, na teren graniczącej z Płockiem wsi Biała Nowa. Kombinat petrochemiczny swoją pracę rozpoczął 17 sierpnia 1964 r. Utworzenie rafinerii na terenach miasta spowodowało jego znaczący rozwój. Po II wojnie światowej w Płocku mieszkało około 25 tys. osób, natomiast przed 2000 r. zameldowanych tam było ponad 131 tys. mieszkańców.
Powstały zakład produkcyjny miał dla państwa znaczenie strategiczne. Z tego też powodu pozostawał w zainteresowaniu służby bezpieczeństwa. W Archiwum IPN zgromadzono akta dokumentujące działalność podejmowaną w tym zakresie przez wywiad PRL. Wśród nich znajduje się wielotomowa sprawa obiektowa krypt. „Petro” (IPN BU 02945/58 t. 1-8), prowadzona przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Płocku od 1970 r. do 1989 r. Z akt wynika, że funkcjonariusze tamtejszego V Wydziału KWMO uczestniczyli w licznych kontrolach poszczególnych biur zakładu dotyczących m.in. zabezpieczeń tzw. punktów newralgicznych oraz środków masowego przekazu (dalekopisy, radiowęzły). Szczególną uwagę zwracali na pracownie „małej poligrafii”. Sprawdzeniu podlegały rodzaje drukowanych materiałów, terminowość zamykania pracowni, zabezpieczanie jej przed dostępem niepowołanych osób. Sporządzano wykazy urządzeń poligraficznych w poszczególnych biurach z nazwiskami osób obsługujących i kierowników odpowiedzialnych za sprzęt.
Służbę bezpieczeństwa interesowało wszystko, co dotyczyło zakładu lub wydarzyło się na jego terenie. Prowadzono liczne sprawy operacyjnego sprawdzenia, w których analizowano wypadki, zagrożenia, niegospodarność, marnotrawstwo, niepokoje społeczne wśród załogi, działalność środowisk opozycyjnych, zainteresowanie zakładem osób innej narodowości.
Ciekawym zjawiskiem świadczącym o znaczącej penetracji MZRiP-u przez służby wywiadowcze PRL było traktowanie kombinatu jako swoistego obiektu szkoleniowego dla przyszłych funkcjonariuszy. W zasobie archiwalnym IPN znajduje się 7 prac dyplomowych słuchaczy Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW im. F. Dzierżyńskiego w Legionowie oraz 3 prace magisterskie Akademii Spraw Wewnętrznych w Warszawie poświęcone Mazowieckim Zakładom Rafineryjnym i Petrochemicznym, czyli „problematyce ochrony zakładów szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej” oraz ich zabezpieczeniu kontrwywiadowczemu. Prace te zostały napisane w ostatnim 15-leciu PRL przede wszystkim w oparciu o liczne informacje, meldunki i szyfrogramy Wydziału V WUSW w Płocku.
W 1993 r. w nowej już rzeczywistości ustrojowej, płockie zakłady zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa o nazwie Petrochemia Płock SA. Sześć lat później, po połączeniu z Centralą Produktów Naftowych SA, zostały włączone do Polskiego Koncernu Naftowego Orlen SA, a miasto Płock stało się siedzibą znaczącego, europejskiego koncernu o globalnym zasięgu.
Opracował: Paweł Zielony
Więcej ciekawych historii i dokumentów z zasobu IPN można znaleźć na portalu Przystanek Historia w tematyce Archiwum IPN.
Większość waszych komentarzy to jest mistrzostwo. Zamiast merytorycznej wypowiedzi o treści artykułu to się jeden z drugim obrzuca łajnem do którego przywykli. Brawo!
PS. Lokalizacja rafinerii rzeczywiście bardzo wiele zmienła w tym spokojnym do tej pory mieście. Szczególnie widać po ludności napływowej przybywającej skąd się tylko dało ze swoimi nawykami i wątpliwą przyzwoitością……
pa inteligencie z Koziej …….Pa,pa.Zajmij się wnukami.Kodeczek to od KODu,a nie od kotka.Kotki by się obraziły.
ha,ha,ha,ha,ha – uwielbiam gdy się stary dziadu wku…..asz.Wku….aj się dziadu.Tylko to ci pozostało.Pisz dalej kodziarku.Pisz dalej.Pisz bo się denerwuję,że kiepsko się czujesz i nie możesz pisać tych twoich wypocin.Pisz dalej.Pisz!!!!
hahaha, coś ci się pierdoIi w zakutym pisim łbie, najpierw chciałbyś mnie wysłać w pieluchy a teraz sugerujesz starość – oba jak kulą w płot, ale czego sie spodziewać po pisowskim kretynie :-D
Mniej wódy niech ci stara polewa na waszej melinie.
Koncze juz z toba bo już dość wykazałem twojej ułomności.
koderku stworzenie a zapłodnienie to dwie różne rzeczy.Ty tego nie pojmiesz boś kodziak.Skąd twoja pewność,że ten co zapłodnił to ten do którego mówisz tatusiu?Przestań się popisywać swoimi niby „mądrościami”.Paciorek,
siusiu,pieluszka w majteczki i odejdź od klawiaturki.Jutro też jest dzionek.Rano idź na spacerek byś się dotlenił.POzdrawiam serdecznie.
biedny, żałosny pisiorku, napierdziałeś się o jakichś swoich kodowych urojeniach,
a kilkoma słowami zostałeś zgaszony jak pet w śniegu :-D
tak trzeba załatwiać krótko z pisiorami.
a teraz mykaj grzać pięty swojej starej.
Nie pozdrawiam.
masz rację kocurku kodeczku ja klękam przed moim Panem który stworzył także ciebie. Zaraz pędzę do kościółka.Gdy przed Nim klęknę to pomodlę się za ciebie byś się opamiętał.Dlaczego cię stworzył? Miał jakiś plan?Niezbadane są wyroki boskie.
że tak się zwracasz „koteczku” „kocurku”? to by tłumaczyło, że lubisz latać do kościółka…
a tam nie spotkasz pana-stwórcy, tylko pana w czarnej sukience przed którym tak lubisz klękać :-D
A co do stworzenia to ja pana który mnie stworzył znam, z imienia i nazwiska.
Jeśli ty nie znasz tego który ciebie stworzył, to już musiałbyś mieć pretensje do swojej mamy…
kodeczku ja mam młodą,a ty wykonujesz rozkazy cwanych kodeczków.Pozdrawia były peowiec.
gowno mnie obchodzisz ty i twoja stara, więc bujaj juz cyce i do kościólka klęknąć przed swoim panem :-D
palec donia – idź spać kodeczku.Nudny jesteś.Za swoje wpisy stołka nie dostaniesz.Zmień płytę.Posprzątaj chodnik koło rezydencji.
pisiorze , hahahaha
aktualni władcy podobno mają namaścić na szefa Orlenu pewną panią od „taki mamy klimat”.Ale jaja,ale jaja.
Niezły prezent na 65cio lecie.
był wójt obsrajtek z Pcimia, był towarzysz jasiński, to co stoi na przeszkodzie wykształconej kobiecie
ZSRS??? Chyba powinno być ZSRR!!!
To jest to samo matole
Mysia się kłania!!!!!!!! Wiecie co było na Mysiej?
Zmieniła Płock zabrała i zniszczyła życie wielu osobom , Płock to drugi Czarnobyl !!! Kto buduje miasto wokół rafinerii, tylko idiota.
Tylko idiota pisze taki komentarz i głosi takie tezy. Pomysł matole co by było, gdyby w Płocku nie było Orlenu? Jest niedaleko Mała Wieś, a Płock był by duża wsią jedynie. Do tego liczby, 25tys mieszkańców po drugiej wojnie sw a ok 131tys w 2000roku. Najłatwiej narzekać takim malkontenta że wiecznie im źle. A drugi Czarnobyl? Uwielbiam jak ludzie piep… Głupoty nie mając pojęcia. Xabezpiecze ja są takie że to nie bomba jak niektórzy twierdzą. Poza tym co? W Płocku Orlen, w Świnoujściu może fala zalać, a w Zakopanem lawina zasypie. I dziwić się że pisiory tyle zadzily jak to taki głupi narod
To naprawdę ” sukces”…..
A może tak o sprawcach ” sukcesu” Płocka w Infrastrukturze kolejowo- drogowej.
A uczelnie.
Nawet Siedlce i Słupsk mają Uniwersytety.
Rynek pracy
Padło mnóstwo podmiotów,co zaoferowano na ich miejsce?
W Syfie na Białej nie każdy chce pracować!
Miasto się zwija,to też Waszym zdaniem sukces?!
Słupsk?? Rynek pracy??? W du… Byłeś, gow… Widziałeś :)
Akurat Słupsk to moje rodzinne strony. Jak jeszcze raz usłyszę że tam jest rynek pracy i w ogóle to będę musiał nosić pieluchy z powodu nieskończonego szczania że smiechu