Kontynuujemy nasz nowy cykl, który przygotowaliśmy wspólnie z Płockim Ogrodem Zoologicznym. Zapraszamy Was na wycieczkę, dzięki której poznacie się ze zwierzętami, mieszkającymi w naszym ZOO. Na pewno o wielu ciekawostkach z nimi związanych nie wiedzieliście!
Na trasie naszej podróży po płockim ZOO znalazł się żuraw mandżurski (Grus japonensis), czyli gatunek dużego ptaka z rzędu żurawiowych (Gruiformes). W środowisku naturalnym zamieszkuje on północno-wschodnią Azję. Jest jednym z największych gatunków żurawi, bliskim krewnym żurawia zwyczajnego, który występuje w naszym kraju.
Reklama
Żuraw mandżurski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem (Kategoria EN – ENDANGERED IUCN), co prawdopodobnie związane jest z intensyfikacją rolnictwa i uprzemysławianiem terenów, na których niegdyś ptak ten występował. Jedynie populacja występująca w Japonii jest stabilna. Na pozostałym areale występowania obserwuje się ciągły spadek liczebności tego ptaka.
W płockim ogrodzie zoologicznym możemy oglądać te piękne ptaki już od 13 lat. W 2002 roku żurawie przyjechały do płockiego ZOO jako młode osobniki, a jak już podrosły i osiągnęły dojrzałość płciową, rozpoczęły gniazdowanie. Od tego czasu corocznie odchowują młode, zazwyczaj jedno lub dwa, czyli podobnie jak w naturalnym środowisku.
„Nienaturalne” jest to jednak dla naszego kraju – płockie żurawie mandżurskie stanowią jedyną rozmnażającą się parę w Polsce. Ich lęgi są bardzo widowiskowe: ptaki budują gniazdo najczęściej ze słomy i gałązek, wysiadują na zmianę jajka, a następnie wodzą pisklęta, stanowiąc tym samym bardzo wdzięczny obiekt obserwacji dla osób zwiedzających ZOO. Z uwagi na status ochronny gatunku i sukcesy hodowlane, płockie żurawie stanowią wielką dumę pracowników płockiego ogrodu zoologicznego.
Co jedzą te ogromne ptaki? Okazuje się, że… właściwie wszystko – biorąc oczywiście pod uwagę jadalne rzeczy. Żuraw mandżurski jest bowiem ptakiem wszystkożernym, czyli zjada zarówno pokarm pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Według niektórych badań, być może stanowi jeden z dwóch gatunków żurawi z największych udziałem pokarmu pochodzenia zwierzęcego w diecie. Ta właśnie cecha odróżnia go najwyraźniej od naszego rodzimego gatunku, który z kolei jest uważany za jeden z najbardziej roślinożernych.
Żurawie mandżurskie zakładają gniazda na ziemi, gdzie samica składa dwa jaja, wysiadywane następnie przez około miesiąc przez obojga rodziców. Pisklęta są zagniazdownikami. Co to oznacza? Otóż pisklęta żurawia mandżurskiego bardzo szybko po wykluciu z jaja są zdolne do samodzielnego życia i nie przebywają w gnieździe. Są one pokryte gęstym puchem, sprawnie chodzą, biegają, potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała. Opuszczają gniazdo w trakcie pierwszego dnia od wyklucia i samodzielnie zbierają pokarm, choć wskazywany przez rodziców. Samice przez pewien czas prowadzą je, chronią przed napastnikami i ogrzewają pod skrzydłami.
Żurawie są ptakami długowiecznymi (średnia długość ich życia to ok. 30-40 lat). Istnieją doniesienia o ptakach dożywających w warunkach hodowlanych sędziwego wieku 70 lat.
Ciekawostka
Żurawie znane są ze swego zachowania, przypominającego taniec. Uważa się, iż dzięki temu ptaki nawiązują kontakty z innymi osobnikami (aspekt społeczny), jak również wyrażają swoje emocje. Zachowanie to zwykle poprzedza lęgi, co w kontekście emocji wydaje się uzasadnione.
Żurawie wykonują wtedy charakterystyczny taniec podobny do baletowego pas de deux. Ptaki podskakują i kłaniają się sobie z rozpostartymi płasko skrzydłami. Samce trzymają dziób pionowo i w dostojnym marszu kroczą za samicą. Mimo, że te tańce są uznawane powszechnie za godowe, to wykonywane są też poza sezonem lęgowym, na miejscach wypoczynku w czasie wędrówek i w trakcie wiosennych zbiorowisk tych ptaków. Samice i samce tworzą małe grupy, biegając ku sobie, wysoko skacząc i uderzając skrzydłami, krążąc w kółko lub zygzakiem. Ogólne podniecenie wyrażają, podnosząc czasami gałąź lub kamień z ziemi i wyrzucając je wysoko w powietrze. Gdy dobiorą się w pary, pozostają sobie wierne przez całe życie. Toki odbywają się już w 2. roku życia, ale przystępują do lęgów 3 lata później.
Taniec ten znalazł odzwierciedlenie np. w mitologii greckiej. Tezeusz, po powrocie na wyspę Delos, wykonywał wraz z towarzyszami splecionymi ramionami „taniec żurawia” (gr. geranikos), naśladując skomplikowane ścieżki labiryntu. Przewodnik pociągał ich na stronę śmierci (w lewo) lub na stronę życia (na prawo). W Europie taniec ten przetrwał do XIX wieku i był wykorzystywany w rytuałach religijnych.
