Prawnik radzi: Czy podział majątku przysługuje po konkubinacie?

Dzień dobry mam pytanie, jeżeli byłam w konkubinacie 24 lata, to czy przysługuje podział majątku? - Szanowna Pani, odpowiadając na Pani pytanie w pierwszej kolejności wskazuję, iż podział majątku na zasadach określonych w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym dotyczy jedynie majątku małżonków. Tak naprawdę, podział majątku osób, które tworzyły związek partnerski nie został uregulowany w przepisach prawa. Żyjąc w tzw. konkubinacie nie obowiązują zasady dotyczące równego udziału w majątku wspólnym. Według utrwalonej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego, w obecnym stanie prawnym niedopuszczalne jest stosowanie do rozliczeń między osobami pozostającymi w konkubinacie (trwałym związku faktycznym) po ustaniu tego związku ani wprost, ani też per analogiam zasad dotyczących rozliczeń majątkowych między byłymi małżonkami po ustaniu związku małżeńskiego. Przyjmuje się, że przyznanie takiej ochrony w istocie sprowadzałoby się do zrównania skutków majątkowych związków małżeńskich i tzw. związków nieformalnych, do czego nie ma podstawy prawnej (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 32/00 OSNC 2000/12/222, oraz Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 r. IV CSK 301/07 OSNC 2009/2/29). Oczywiście w ciągu 24 lat zapewne posiadacie Państwo majątek, który zgromadziliście przez swoją ciężką pracę. Jednakże nabywając poszczególne składniki majątkowe, partnerzy nabywają je dla siebie. Z mocy prawa nie istnieje taka sama wspólność pomiędzy partnerami, jak pomiędzy małżonkami. Pani pytanie jest bardzo ogólne, albowiem nie wskazała Pani co wchodzi w skład majątku, który Pani ma na myśli, ale zazwyczaj w takiego rodzaju sprawach zastosowanie znajdują przepisy o zniesieniu współwłasności i bezpodstawnym wzbogaceniu, ewentualnie przepisy dotyczące spółki cywilnej. Dla przykładu należy wskazać na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w 1970 roku, które nadal jest aktualne. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 stycznia 1970 r. (sygn. akt III CZP 62/69) stwierdził, że "Rozliczenia z tytułu roszczeń do majątku, jakiego mężczyzna i kobieta, żyjący bez zawarcia związku małżeńskiego, dorobili się, prowadząc wspólnie gospodarstwo rolne, oraz z tytułu nakładów, jakich jedno z nich dokonało na nieruchomości lub rzecz ruchomą należącą do drugiego, a wchodzącą w skład tego gospodarstwa, mogą być przeprowadzone w postępowaniu o zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących ich majątek wspólny". Z kolei Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 24 października 2013 roku w sprawie prowadzonej za sygnaturą akt I ACa 430/13 wskazał, że przepisy o zniesieniu współwłasności mają zastosowanie w sytuacji, gdy konkubenci gromadzili wspólne oszczędności i ze środków wspólnie zgromadzonych nabywali rzeczy. Jeśli natomiast w trakcie trwania konkubinatu, majątek osób żyjących w związku pozostawał wyodrębnionym majątkiem każdego z partnerów, a konkubenci dokonywali jedynie przesunięć majątkowych między sobą, właściwe będzie stosowanie odpowiednich przepisów uzasadniających te przesunięcia (np. przepisy o nakładach na rzecz), a w ostateczności przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Podobny sposób dokonania rozliczenia został zaproponowany przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku (wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 marca 2016 roku sygn. akt I ACa 1068/15). Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 2000 roku (sygn. akt IV CKN 32/00) w odniesieniu do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu wskazał, że te przepisy mają zastosowanie, jeśli Sąd przeprowadzi analizę czy w danej sprawie rzeczywiście istnieją przesłanki do zastosowania art. w art. 405 Kodeksu cywilnego. Jeśli sąd dojdzie do przekonania, że tak, to zobowiązany jest ustalić wartość tego wzbogacenia. Podsumowując, możliwe jest dokonanie rozliczenia między byłymi partnerami. Wybór konkretnego sposobu dokonania tych rozliczeń uzależniony jest jednak od indywidualnego charakteru danej sprawy. Magdalena Podleśna - adwokat wpisana na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Płocku w 2018 roku. Jej obszarem zainteresowania i praktyki zawodowej jest prawo rodzinne. Z tego też względu w 2021 roku ukończyła podyplomowe studia z zakresu Prawa Rodzinnego z elementami psychologii na Uniwersytecie Łódzkim oraz zdobyła uprawnienia do prowadzenia mediacji, w tym mediacji z zakresu prawa rodzinnego. Jeśli macie pytania z zakresu prawa rodzinnego, przesyłajcie je na nasz adres: [email protected]. Przesłanie pytań jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na ich publikację.