1000 lat polskiej państwowości na wystawie archiwów państwowych

W piątek, 25 kwietnia, w ramach obchodów 1000. rocznicy koronacji pierwszych królów Polski, w Hali im. Mieczysława Łopatki w Gnieźnie odbyło się Uroczyste Połączone Posiedzenie Izb Parlamentu. Wydarzeniu towarzyszyło otwarcie wystawy „Bezsenne głowy, co dźwigają korony - książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych”, która jest historyczną podróżą przez epoki.

Po oficjalnym otwarciu, od 1 maja wystawa jest dostępna bezpłatnie dla wszystkich chętnych w Parku Kościuszki w Gnieźnie, a w kolejnych miesiącach przemierzy całą Polskę.

- W 1025 roku Bolesław Chrobry i Mieszko II przypieczętowali losy zjednoczonego królestwa. Tysiąc lat później Archiwa Państwowe prezentują wyjątkową wystawę, która opowiada historię decydujących momentów w dziejach Polski. Pokazane materiały, pieczęcie, dekrety, rękopisy i listy podkreślają rolę dokumentów w kształtowaniu tożsamości narodowej - informuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

Od 12 do 30 maja od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-16.00 planszową wersję wystawy można podziwiać w siedzibie Archiwum Państwowego w Płocku przy ul. Kazimierza Wielkiego 9b. Wystawę można zobaczyć również w sobotę 17 maja podczas Płockiej Nocy Muzeów, wejścia co godzinę od 17.00 do 21.00.

Wystawa „Bezsenne głowy, co dźwigają korony - książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych” to historyczna podróż przez epoki: od wczesnopiastowskich pergaminów po rękopisy przywódców powstań narodowych. Materiały pochodzą z zasobów Archiwum Głównego Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych oraz 15 Archiwów Państwowych (m.in. w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu). Dzięki temu zwiedzający zobaczą unikatowe skarby polskiego piśmiennictwa - od średniowiecznych pergaminów począwszy.

Na wystawie podziwiać będzie można między innymi wizerunki majestatycznej pieczęci Władysława Jagiełły z 1389 roku oraz dokumentu opisującego działania wojsk polskich napisanego ręką Jana III Sobieskiego. Osoby zwiedzające wystawę będą miały wyjątkową okazję poczuć ciężar wszystkich „bezsennych głów”, o których pisał William Szekspir, dostrzegając w rękopisach i listach powstańców - Tadeusza Kościuszki, Jana Skrzyneckiego - nie tylko autografy wielkich bohaterów, lecz i echo ich trudu oraz odwagi. Dla tych, którzy łakną więcej historycznych ciekawostek na wystawie przygotowano dedykowane kody QR, które za pomocą kliknięcia przenoszą na stronę https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/, do kolekcji tematycznych tworzonych na co dzień przez archiwistów - dotyczących np. królewskich.

Kuratorką wystawy jest dr Julia Wesołowska z Archiwum Państwowego w Poznaniu. 

Wystawa podzielona została na segmenty tematyczne. Poniżej główne sekcje ekspozycji i najważniejsze prezentacje:

1. U zarania Państwa Polskiego

• Najstarszy oryginalny dokument z 1153 roku dotyczący fundacji klasztoru cystersów w Łeknie przez Mieszka III
• Reprodukcja rysunku Jana Matejki przedstawiająca Bolesława Chrobrego

2. Rozbicie dzielnicowe

• Dokument lokacyjny Lublina wystawiony w 1317 roku
• Wizerunek św. Jadwigi Śląskiej z XV wieku

3. Korona Królestwa Polskiego

• Pieczęć majestatyczna Władysława Jagiełły z 1389 roku
• Jedyna w Polsce księga zastępcy króla z lat 1440-1447

4. Wolna elekcja

• Dokument opisujący działania wojsk polskich napisany odręcznie przez  Jana III Sobieskiego. 
• Konstytucja 3 maja 1791 roku

5. Pod zaborami i walka o niepodległość

• Autograf Tadeusza Kościuszki z 1794 roku
• Oświadczenie Józefa Chłopickiego o objęciu urzędu dyktatora powstania listopadowego

6. II Rzeczpospolita i budowa niepodległego państwa

• Odezwa Józefa Piłsudskiego witająca rodaków w granicach Rzeczypospolitej
• Mapy z wytyczonymi granicami odradzającego się państwa

7. W cieniu wojny 

• Rozkazy Stefana „Grota” Roweckiego 
• Fotografie wojenne z Warszawy i Torunia

- Dzięki tym dokumentom poczujemy puls historycznych wydarzeń. Ten wybór obiektów archiwalnych to wyjątkowe spojrzenie na kluczowe decyzje władców, generałów i działaczy politycznych, dzięki którym Polska ukształtowała swój byt i funkcjonowanie w Europie. Chcemy, by każdy odwiedzający poczuł, że archiwa to nie tylko przechowalnia dokumentów, ale wspólne dziedzictwo kulturowe - nasza opowieść o Polsce - dodaje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.  

Wystawa „Bezsenne głowy, co dźwigają korony” to zaproszenie do refleksji nad rolą dokumentu w kształtowaniu pamięci i tożsamości. Jakie znaki zapiszemy dziś? Jakie dokumenty przekażemy przyszłym pokoleniom? Archiwa Państwowe udowadniają, że to nasze wspólne archiwum - dziś otwarte szeroko dla każdego, kto pragnie dotknąć historii i odnaleźć w niej siebie.

- Chcemy, by każdy zwiedzający poczuł odpowiedzialność bohaterów narodowych i wielkich władców, którzy niejednokrotnie tracili sen, dźwigając koronę. Ich wybory pozostawiły ślady w dokumentach, które dziś przechowujemy - podsumowuje dr Paweł Pietrzyk.