Jak zmierzyć się z nowotworem? Ruszają bezpłatne porady psychoonkologa w Płocku

Program „Zdrowie dla Płocka”, został zainicjowany  w 2019 roku przez PKN ORLEN dla mieszkańców Płocka oraz powiatów płockiego, sierpeckiego i gostynińskiego. Realizowany jest przez Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc pod patronatem Ministerstwa Zdrowia.

Teraz w ofercie medycznej Programu pojawiły się także nowe konsultacje – psychoonkologiczne, które stają się bardzo ważnym aspektem leczenia onkologicznego. W czym psychoonkologia może pomóc pacjentowi?

– Psychoonkologia ma już swoją historię. Pierwszą osobą, która wprowadziła to pojęcie była Jimmie C. Holland, a było to w 1984 roku. W Polsce termin ten wprowadziła prof. Krystyna de Walden-Gałuszko w 1992 roku – mówi dr Mariola Kosowicz, Kierownik Poradni Psychoonkologii w Narodowym Instytucie Onkologii. – Faktycznie jednak można powiedzieć, że ostatnich 10 lat to rozwój świadomości, również wśród kadry medycznej, że psychoonkolodzy są potrzebni – przyznaje.

Jak tłumaczy, w trakcie leczenia onkologicznego niezbędny jest interdyscyplinarny zespół, w którym każdy ma swoją rolę.

– Jesteśmy już obecni w klinikach onkologicznych i spotykamy się z pacjentem od jego pierwszego kontaktu z kliniką, np. kiedy jest przygotowywany do operacji. Pracujemy również ambulatoryjnie. Pacjent ma inne potrzeby, kiedy przychodzi do kliniki, a inne kiedy już wychodzi ze szpitala, podejmuje leczenie i zaczyna mieć problemy również osobiste, społeczne czy zawodowe – wyjaśnia dr Mariola Kosowicz.

Podkreśla, że w chorobach przewlekłych jest pewna dynamika, a to wiąże się z ogromną ilością emocji.

– Wiemy, że kiedy człowiek przeżywa bardzo wysoki poziom stresu, i to w dłuższej perspektywie, to może przełożyć się na tzw. psychosomatykę. Pacjenci, którzy są w silnym niepokoju i stresie, intensywniej odczuwają ból. Mają też gorsze rokowania, z tego względu, że nie podejmują działań, związanych z samoopieką, nie współpracują z lekarzem, a czasem nawet rezygnują z leczenia z powodu bardzo zaawansowanej depresji klinicznej, która wymaga leczenia. Jeśli pacjent nie wyraża na to zgody, to nie możemy mu pomóc – tłumaczy kierownik Poradni Psychoonkologii.

Pacjent powinien więc jak najszybciej trafić do psychoonkologa, który przekaże mu wiedzę na temat mechanizmów psychologicznych oraz tego, ile może zdziałać nasz mózg oraz sposób myślenia.

– Głowa może wyrządzić pacjentowi dużo szkody. Jeśli wpadnie w stan depresyjny, ma wówczas bardzo zaburzoną sferę poznawczą. Zaczyna widzieć tylko to, co jest straszne, niedobre, niepokojące. Wtedy te funkcje mózgu, które mogłyby to zautoryzować i przekazać, że nie do końca jest tak, jak się wydaje, nie działają. Tym samym człowiek znajduje się w stanie ciągłego zagrożenia – wyjaśnia psychoonkolog.

Jak dodaje, stres jest reakcją biologiczną organizmu na to, czego się obawiamy. Podniesiony poziom hormonów stresu, takich jak kortyzol, obniża z kolei poziom odporności.

– Myślę, że brakuje rzetelnej edukacji w tym zakresie. Ludzie powinni wiedzieć, że jeśli myślimy negatywnie, cały organizm dostaje informację, iż jesteśmy w stanie realnego zagrożenia. Mózg nie odróżnia bowiem, czy myślimy o tym co będzie, czy o tym co już jest. Jeśli jesteśmy w stanie emocjonalnym, to dostaje informację, że to już się dzieje. Jednocześnie nie może tego zredukować, bo w rzeczywistości tego realnego zagrożenia nie ma. Jest więc cały czas w stanie mobilizacji, co nie wychodzi nam na zdrowie – tłumaczy dr Mariola Kosowicz.

Psychoonkolodzy pracują więc także w obszarze edukacji, tłumacząc pacjentom, czym jest stres. Obecnie bowiem to słowo nabrało znaczenia ogólnego, powszechnego.

– Większość z nas pracuje zbyt długo, jest przemęczona. Tłumacząc, że tak wygląda obecnie świat, popełniamy błąd, a nasz organizm prędzej czy później wystawi nam za to rachunek. Niekoniecznie w postaci przewlekłej choroby, jaką jest nowotwór, ale i w postaci innych chorób, np. autoimmunologicznych – przekonuje nasza rozmówczyni.

Praca psychoonkologów – najogólniej definiując – to pomoc pacjentowi w uporządkowaniu tego, co może mu służyć w powrocie do zdrowia, ale i większej świadomości codziennego życia.

Czym różni się psychoonkologia od psychoterapii?

– Psychoonkologia jest subdyscypliną onkologii klinicznej, psychiatrii, psychologii, psychologii zdrowia. W moim zespole psychoonkologami są psycholodzy po specjalizacji klinicznej (tak jak lekarze), którzy skończyli szkoły psychoterapeutyczne. Są to więc osoby bardzo dobrze wykształcone. Osoba w trakcie leczenia nie umawia się na taką tradycyjną psychoterapię, która polega na tym, że spotkania odbywają się co tydzień i omawiany jest problem, który jest analizowany z różnych stron. Z osobami, które są w sytuacji głębokiego kryzysu najpierw pracujemy interwencyjnie – wyjaśnia dr Mariola Kosowicz.

Ten etap ma za zadanie pomóc pacjentowi wstać, zmotywować do działania. Psychoonkolog nie tylko zadaje pytania, ale i mówi, co pacjent ma w danej sytuacji zrobić. W następnym etapie następuje trening wzmacniający pacjenta, skierowany na promowanie świadomości i proaktywnej postawy wobec leczenia. Psychoonkolog dostarcza wówczas pacjentowi narzędzi do radzenia sobie z przewlekłą chorobą oraz zmianą zachowań i postaw związanych z chorobą.

– Aż przychodzi taki moment, że pacjent jest gotowy na podjęcie psychoterapii, która niekoniecznie jest związana z chorobą. Może dotyczyć problemów w małżeństwie, niskiej samooceny, czy poczucia straty. Wtedy pracujemy już długoterminowo – tłumaczy nasza rozmówczyni.

Z jakim problemem może przyjść pacjent onkologiczny? Na przykład może bać się chemioterapii. Wówczas psychoonkolog pyta czego dokładnie pacjent się boi i rozkłada na czynniki pierwsze te lęki, które często nie są prawdziwe i bazują na zasłyszanych informacjach lub wyobrażeniach.

– Kiedy człowiek się boi, to czytając informacje o tym, czego się obawia skupia się na wyłapaniu tego, co potwierdza jego lęk – mówi psychoonkolog.

Z lekarzami tej specjalizacji będzie można spotkać się w Płocku w ramach programu „Zdrowie dla Płocka”. Najbliższe darmowe porady odbędą się 14 i 21 maja br. w Centrum Medycznym PZU Medica (Galeria Mosty w Płocku).

– Mogą zgłosić się wszyscy pacjenci, którzy mają potrzebę porozmawiania i wyprostowania tego, co im przeszkadza psychicznie. Ale spotkania przeznaczone są również dla rodzin i bliskich osób chorych, dla każdej osoby, która przeżywa kryzys związany z chorobą onkologiczną. Nie mamy magicznej różdżki, która rozwiąże wszystkie problemy, ale na pewno możemy wskazać im drogę. To może być pierwszy krok. Trzeba zacząć rozmawiać, bo jeśli siedzimy w miejscu, w którym nauczyliśmy się być, to nie zrobimy nigdy kroku do przodu – podsumowuje nasza rozmówczyni.

Mieszkańcy Płocka i okolic mogą rezerwować wizyty u psychoonkologa w Centrum Medycznym Medica w Płocku pod numerem tel. 22 546 31 11 lub mailowo: profilaktyka.plock@coi.pl.

Przypomnijmy, że „Program Zdrowie dla Płocka” to wiele inicjatyw, które mają wspomóc profilaktykę i leczenie. Od momentu powstania Programu funkcjonuje infolinia pulmonologiczna i onkologiczna dla mieszkańców i kadry medycznej z Płocka i okolic. Konsultanci informują o działaniach z zakresu profilaktyki onkologicznej, jak również zgodnie z zaleceniami umawiają konsultacje i wizyty u specjalistów z instytutów (zapewniana jest pomoc nawigatorów dla osób zgłaszających się do diagnostyki lub leczenia).

Z kolei w Punkcie Pomocy Palącym w Centrum Medycznym Medica w Płocku można umówić się na konsultację u specjalisty ds. uzależnień, pielęgniarki, psychologa czy dietetyka. Ponadto w 2021 roku uruchomiony został punkt z poradami fizjoterapii oddechowej, w którym specjalista pomaga dobrać odpowiednie do wieku i stanu zdrowia zestawy podstawowych ćwiczeń oddechowych.

Zarówno Narodowy Instytut Onkologii, jak i Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc aktywnie współtworzą z PKN ORLEN i innymi partnerami medycznymi, m.in. Narodowym Funduszem Zdrowia, Narodowym Instytutem Kardiologii kardynała Stefana Wyszyńskiego, Państwowym Instytutem Badawczym, Centrum Medycznym Medica w Płocku, Instytutem Fizjologii i Patologii Słuchu, edycje Miasteczek Zdrowia. Dotychczas z wizyt i porad medycznych w takiej formie w trzech edycjach Miasteczka Zdrowia skorzystało ponad 12 tys. osób.

Koncern przeznaczy przez 5 lat trwania tego Programu łącznie 10 mln zł na m.in. monitorowanie i poprawę stanu zdrowia mieszańców Płocka i okolicznych powiatów, profilaktykę i leczenie chorób oraz podnoszenie kwalifikacji personelu medycznego.

Więcej szczegółowych informacji o Programie Zdrowie dla Płocka można znaleźć na stronie internetowej www.zdrowiedlaplocka.pib-nio.pl.

Narodowy Instytut Onkologii

• Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 546 33 77, e-mail: diagnostyka.plock@coi.pl
• Nawigator ds. profilaktyki tel. 22 546 31 11, e-mail: profilaktyka.plock@coi.pl.

Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

• Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 43 12 350 lub 22 43 12 306, e-mail: pulmonologia@igichp.edu.pl.