Dlaczego hodowla pszczół jest ważna? Czemu warto hodować bardziej zadziorne rasy? I jak rozpoczęła się współpraca MODR w Płocku z PKN ORLEN? Rozmawialiśmy o tym tuż przy pasiece Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Płocku.
W sąsiedztwie zakładu produkcyjnego PKN ORLEN w Płocku powstała pasieka, w której rozpoczęła się hodowla pszczół rasy kampinoskiej. Ta linia pszczół środkowoeuropejskich zagrożona jest w naszym kraju wyginięciem i podlega ochronie już od lat 70. ubiegłego wieku. Płock to trzecie miejsce w Polsce, w którym powstało stado zachowawcze, współpracujące z wiodącym, znajdującym się w pasiece hodowlanej Krajowej Rady Izb Rolniczych w Parzniewie.
Reklama
Odbudową tego gatunku na terenach zielonych wokół płockiej rafinerii, przy wsparciu finansowym Koncernu, zajmują się eksperci Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Płocku (MODR Płock).
Jak zaczęła się hodowla pszczół na terenie MODR w Płocku?
– Zajęliśmy się hodowlą pszczół cztery lata temu, z inicjatywy dra Piotra Michalika, który może pochwalić się doktoratem z pszczelarstwa – wspomina Wojciech Banaszczak, Dyrektor Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie, Oddział w Płocku. – Wystąpiliśmy wówczas o finansowanie tego przedsięwzięcia do ORLEN Eko, nawiązaliśmy współpracę z naszymi sąsiadami, którzy zainteresowali się tym tematem – tłumaczy.
Wyjaśnia też, że własna pasieka pomogła MODR w rozwoju i poszerzaniu wiedzy na temat pszczół.
– Wiemy już, że w każdym roku pszczoły inaczej się zachowują, więc wiedza książkowa nie zawsze jest adekwatna. Posiadanie własnej pasieki i możliwość badania na żywym organizmie jest dużo cenniejsza, szczególnie dla doradców, którzy tę wiedzę przekazują dalej, zarówno rolnikom, jak i pszczelarzom czy uczniom szkół rolniczych – mówi Wojciech Banaszczak.
Propagowanie wiedzy na temat pszczół jest niezwykle ważne, gdyż to właśnie pszczoły są jednymi z głównych zapylaczy roślin. Bez nich więc produkcja żywności nie byłaby możliwa na tak dużą skalę.
Obecnie w MODR Płock ustawione są 24 ule, usytuowane w trzech miejscach: na terenie MODR oraz w dwóch miejscach w Jarze Brzeźnicy. Od tego roku hodowla poszerzyła się właśnie o rasę kampinoską, opartą na 9 matkach tej rasy. Czym charakteryzują się pszczoły linii kampinoskiej?
– Są to pszczoły, które kiedyś występowały na terenie Polski – mówi dr inż. Piotr Michalik, Główny specjalista Zespołu Rolnictwa Ekologicznego i Ochrony Środowiska MODR w Płocku. – Chcielibyśmy rozpropagować tę pszczołę wśród pszczelarzy w naszym regionie – dodaje.
Jak tłumaczy, rasa kampinoska jest bardziej odporna na choroby i potrafi wyżywić się na słabych stanowiskach, nawet jeśli jest mniej pokarmu. Do minusów pod kątem samej hodowli należy to, że pszczoły tej linii bardziej bronią swoich uli i daje nieco mniej miodu, niż popularne pszczoły rasy krainka czy krzyżówka buckafast.
– Jak przypuszczam, ta bojowość rasy kampinoskiej powoduje, że potrafi oczyszczać się z największego pasożyta, jakim jest pajęczak varroa destructor, czyli dręcz pszczeli, który wywołuje warrozę. Szkodnik ten przyczepia się do larwy czy pszczoły i wysysa ją. To tak, jakby w nas wczepiło się zwierzę wielkości spodka od filiżanki – opisuje dr Piotr Michalik.
Ze względu na odporność na te trudne warunki, MODR w Płocku chciałby zachęcić grupę pszczelarzy do jej hodowli. Jak podkreśla nasz rozmówca, za ochronę tego gatunku pszczelarze mogą otrzymać dofinansowanie.
W tym roku czerwiec zaskoczył nas falą wysokich temperatur. Jak upał wpływa na pracę pszczół? Okazuje się, że choć pszczoły chciałyby pracować nawet w takie dni (wypijają wówczas ok. 1-1,5 litra wody), to większość roślin miododajnych nie nektaruje w temperaturze powyżej 25-27 st. C.
– Pszczoła denerwuje się nie mając zajęcia i jest też wtedy agresywniejsza dla otoczenia. W czasie sezonu żyje tylko około 30 dni, zapracowując się na śmierć. W czasie upałów ona chce pracować, ale nie ma gdzie. Gdyby upały były przeplatane deszczem, byłoby znacznie lepiej – wyjaśnia dr Piotr Michalik.
Pasieka z pszczołą kampinoską to kolejna inwestycja PKN ORLEN w ochronę bioróżnorodności. Pierwsze 10 uli z pszczołami rasy kraińskiej zostało postawione w sąsiedztwie rafinerii późną jesienią 2017 r., a w 2019 roku dostawiono jeszcze sześć. W kolejnych latach pasieka została rozbudowana o kolejne ule, które stanęły w pobliżu ogrodzenia rafinerii od strony rzeki Brzeźnicy. Zdaniem przyrodników, to tereny o wysokich walorach środowiskowych, oceniane jako bardzo dobre miejsce, gdzie pszczoły mają możliwość korzystania z roślin rosnących na tym obszarze.
A jak rozpoczęła się współpraca PKN ORLEN z MODR w Płocku?
– Impulsem do tej współpracy była inwentaryzacja przyrodnicza, którą zrealizował PKN ORLEN na terenie Zakładu Produkcyjnego w Płocku i terenach przyzakładowych. Niezależni eksperci, którzy badali te tereny stwierdzili, że przyroda urządziła sobie tutaj fantastyczną enklawę, w której rozwijają się różne gatunki przyrodnicze – mówi Arkadiusz Ciesielski z Biura Relacji z Otoczeniem PKN ORLEN. – ORLEN jest mocno zaangażowany w ochronę środowiska, przykładem jest chociażby ochrona sokoła wędrownego, który zamieszkał na kominie elektrociepłowni – dodaje.
Jak zaznacza, Koncern chętnie przystał na współpracę z MODR. Projekt stopniowo jest powiększany, z korzyścią nie tylko dla obu stron, ale i przyrody czy społeczeństwa, w tym młodzieży, która z zainteresowaniem włączyła się w dyskusję nt. bioróżnorodności i roli pszczół w tym procesie. Hodowla pszczół w MODR ma więc znaczenie edukacyjne, badawcze, a także integrujące środowisko pszczelarzy.
Przypomnijmy, iż miód z pasieki znajdującej się w pobliżu płockiego zakładu został pozytywnie oceniony przez ekspertów z międzynarodowego akredytowanego laboratorium badawczego. Kilkukrotna ekspertyza wykonana przez laboratorium potwierdziła, że miód jest nie tylko smaczny, ale spełnia także normy europejskie pod względem właściwości fizykochemicznych.
Programy ochrony zasobów genetycznych pszczół rasy środkowoeuropejskiej realizowane są przez: Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt, które prowadzi ocenę wartości hodowlanej i użytkowej, a także księgi dla linii hodowlanych; Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, który koordynuje realizację tych programów; oraz właścicieli pasiek utrzymujących matki chronionych linii pszczół. Ochrona poszczególnych linii opiera się na współpracy pomiędzy stadem zachowawczym wiodącym a stadami współpracującymi. Natomiast w przypadku linii kampinoskiej i augustowskiej – także z pasiekami w rejonach hodowli zachowawczej. Stada wiodące odpowiedzialne są za kierowanie całością prac hodowlanych, dlatego też odgrywają one podstawową rolę w realizacji programów hodowlanych.
