12 maja - Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Położnych. Jakie jest współczesne pielęgniarstwo?

W artykule przyjrzymy się współczesnej roli pielęgniarki w Polsce, rysowi historycznemu pielęgniarstwa, rolom społecznym, zakresowi obowiązków oraz predyspozycjom potrzebnym do wykonywania tego zawodu, poznamy plany na przyszłość, a także możliwości realizacji w kontekście współczesnej medycyny. Rys historyczny pielęgniarstwa w Polsce Pielęgniarstwo ma bogaty i długi rys historyczny, sięgający kilku wieków wstecz. Już w czasach średniowiecza pielęgniarki, choć wtedy funkcjonujące pod nazwą "położne", pełniły istotną rolę w opiece nad chorymi i rodzącymi kobietami. Z czasem zawód pielęgniarki ewoluował, dostosowując się do zmieniających się potrzeb społeczeństwa i postępu technologicznego. Historia pielęgniarstwa w Polsce ma swoje korzenie w średniowieczu, gdzie opieka nad chorymi była często sprawowana przez osoby o niskim statusie społecznym, często związane z instytucjami religijnymi. Dopiero w XIX wieku, wraz z rosnącym znaczeniem nauk medycznych, pojawiła się potrzeba profesjonalizacji opieki nad chorymi. W Polsce początki pielęgniarstwa zawodowego datuje się na koniec XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze szkoły pielęgniarek wzorowane na zachodnioeuropejskich schematach. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii pielęgniarstwa w Polsce był zjazd pielęgniarek polskich, który odbył się w Warszawie w 1926 roku. Podczas tego zjazdu ustalono standardy kształcenia pielęgniarek oraz określono ich zawodowe obowiązki. W okresie międzywojennym pielęgniarstwo w Polsce rozwijało się dynamicznie, mimo trudnej sytuacji w kraju po odzyskaniu niepodległości. Po II wojnie światowej, pielęgniarstwo podlegało centralizacji i kontroli przez władze komunistyczne, co miało wpływ na jego rozwój i funkcjonowanie. Po transformacji ustrojowej, w latach 90. XX wieku pielęgniarstwo w Polsce przeżyło okres zmian i reform. Wzrosło znaczenie edukacji pielęgniarskiej oraz podniesiono standardy kształcenia. Obecnie pielęgniarstwo w Polsce odgrywa istotną rolę w systemie opieki zdrowotnej, zapewniając wysoką jakość opieki pacjentom w różnych dziedzinach medycyny. Rola społeczna pielęgniarki Rola społeczna pielęgniarki jest niezmiernie istotna i kluczowa w całym systemie opieki zdrowotnej dla pacjentów i ich rodzin. Pielęgniarki są filarami systemu opieki zdrowotnej, zapewniając ciągłość i koordynację opieki dla pacjentów. Są one często dla pacjentów pierwszymi osobami do kontaktu . Rola pielęgniarek obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i emocjonalne opieki nad pacjentem oraz wspieranie go i jego rodziny w trudnych sytuacjach zdrowotnych. Rola społeczna pielęgniarki obejmuje wiele aspektów, w tym: 1. Zapewnienie wszechstronnej opieki pacjentom w różnych stanach zdrowia i chorobach. 2. Edukacja pacjentów i ich rodzin na temat zdrowego stylu życia, chorób i metod leczenia. 3. Zapobieganie zakażeniom i dbanie o higienę w miejscach opieki zdrowotnej. 4. Współpraca z innymi specjalistami medycznymi w celu zapewnienia kompleksowej opieki pacjentom. 5. Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia w społecznościach lokalnych. Zadania i zakres obowiązków pielęgniarki Zakres obowiązków pielęgniarki jest szeroki i zróżnicowany, obejmuje wiele dziedzin opieki zdrowotnej. Do najważniejszych zadań pielęgniarki należą: 1. Ocena stanu pacjenta i reagowanie na zmiany w stanie zdrowia. 2. Prowadzenie dokumentacji medycznej i rejestracja informacji o pacjentach. 3. Promocja zdrowia publicznego i działania profilaktyczne. 4. Opieka nad pacjentem: pielęgniarki zapewniają wsparcie fizyczne, emocjonalne i społeczne pacjentom oraz ich rodzinom. Wspierają pacjentów poprzez podawanie leków, wykonywanie badań, zmianę opatrunków, udzielanie porad zdrowotnych i udział w rehabilitacji. 5. Koordynacja opieki: często pełnią rolę koordynatora opieki, współpracując z lekarzami, terapeutami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom. 6. Edukacja zdrowotna: pomagają pacjentom zrozumieć ich choroby, leczenie i procedury medyczne. Edukacja zdrowotna może obejmować zapobieganie chorobom, promocję zdrowia oraz naukę samoopieki. 7. Monitorowanie stanu pacjenta: pielęgniarki regularnie monitorują stan pacjentów rejestrując parametry życiowe, interpretując wyniki badań diagnostycznych i reagując na zmiany w stanie zdrowia pacjentów. 8. Zarządzanie dokumentacją: współczesne pielęgniarki odpowiedzialne są za prowadzenie szczegółowej dokumentacji dotyczącej pacjentów, w tym rejestracji informacji medycznych, notatek pielęgniarskich i planów opieki. 9. Współpraca zespołowa: w ramach interdyscyplinarnej współpracy pielęgniarki współdziałają z lekarzami, farmaceutami, terapeutami, psychologami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom. 10. Prowadzenie procedur medycznych: odpowiadają za wykonywanie różnorodnych procedur medycznych, takich jak: podawanie leków, wkłucia dożylne, pobieranie próbek krwi czy wykonywanie zaawansowanych zabiegów pielęgniarskich. 11. Zapobieganie zakażeniom: pielęgniarki przestrzegają zasad aseptyki i antyseptyki, dbając o bezpieczeństwo pacjentów i zapobiegając rozprzestrzenianiu się zakażeń. Predyspozycje potrzebne do wykonywania zawodu pielęgniarki Wykonywanie zawodu pielęgniarki wymaga posiadania określonych predyspozycji i umiejętności. Do najważniejszych predyspozycji potrzebnych do wykonywania tego zawodu należą: 1. Empatia: umiejętność empatycznego słuchania i wspierania pacjentów w trudnych sytuacjach zdrowotnych. 2. Komunikatywność: umiejętność klarownego komunikowania się zarówno z pacjentami, jak i innymi członkami zespołu medycznego. 3. Umiejętność pracy w zespole. 4. Odporność na stres. 5. Dokładność i sumienność w wykonywaniu obowiązków. 6. Umiejętność szybkiego podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych. Co do wizji przyszłości tego zawodu w Polsce, można spodziewać się dalszego rozwoju pielęgniarstwa. Wraz z postępem technologicznym i zmianami demograficznymi, rola pielęgniarek może się zmieniać. Możliwe są takie kierunki, jak większe zaangażowanie pielęgniarek w edukację zdrowotną i promocję zdrowia, rosnące wykorzystanie technologii w opiece zdrowotnej (np. telemedycyna, elektroniczne systemy zarządzania opieką), oraz rozwój specjalizacji pielęgniarskich w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowaną opiekę zdrowotną w różnych dziedzinach, takich jak opieka geriatryczna, psychiatria, czy opieka paliatywna. Jolanta Meller, Kierownik Działu Obsługi Ambulatoryjnej i Rejestracji Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, PIB, Warszawa