Okiem Robaka - Jak namalować ciszę?

Warto na początku poświęcić kilka biograficznych słów nieżyjącemu już artyście. Jerzy Mierzejewski (1917-2012) urodził się w Krakowie w rodzinie kultywującej artystyczne tradycje. Studia podjął w 1937 roku w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, uzyskując dyplom w 1947 roku. Niedługo potem rozpoczął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Łodzi, wykładając rysunek i zagadnienia plastyczne w filmie, był również dziekanem i prorektorem tej uczelni. Wykładał także w szkole filmowej w Brukseli. Oprócz działalności dydaktycznej, Jerzy Mierzejewski reżyserował również filmy artystyczne, dokumentalne i telewizyjne, kładąc główny nacisk na ich stronę plastyczną.

Tym niemniej malarstwo i rysunek towarzyszyły artyście w jego drodze artystycznej przez całe życie. Obrazy Jerzego Mierzejewskiego znalazły miejsce w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Stedelijk Museum w Amsterdamie i w wielu kolekcjach prywatnych. Były wielokrotnie prezentowane na wystawach indywidualnych i zbiorowych, m.in. w Grown Tower Gallery (Los Angeles, 1970), Singer Museum (Laaren, 1987). Artysta zmarł 14 czerwca 2012 roku, w wieku 95 lat, w dniu wernisażu wystawy jego prac zorganizowanej w łódzkim Muzeum Kinematografii.

Cóż więc znajdziemy w Płockiej Galerii Sztuki? Przed wszystkim wielkoformatowe obrazy olejne, stanowiące retrospektywę dokonań artysty na przestrzeni lat, wyraźnie ujawniające zakres poszukiwań własnego, artystycznego wyrazu. Mierzejewskiego inspirowały prace Angelico, Ingres`a, Cezanne`a, Janikowskiego, jednakże malarz wypracował swój własny, dojrzały język, stając się doskonałym malarzem nastroju, niektórzy twierdzą - "malarzem ciszy".

Duże formaty obrazów mają tu swoje znaczenie, budują bowiem stabilność, także sama kompozycja utrwala w odbiorcy poczucie harmonii, ładu i spokoju poprzez swą ascetyczną zwięzłość i geometryzację form.

Paleta barw została ograniczona do różnych odcieni bieli, błękitów, zieleni, jest wręcz prawie monochromatyczna. To wszystko sprawia, że wielokrotnie podejmowane przez artystę tematy - pejzaże pozbawione ludzkich postaci, martwe natury, widoki pracowni malarza, portrety i autoportrety nabierają cech metafizycznych, głębokiego odrealnienia uwiecznionych obiektów. Wrażenie to jest spotęgowane poprzez pociągnięcia pędzla, tworzące mgiełkę zacierającą kontury, specyficzną mgławą aurę wibrującego powietrza, patent odkryty wiele lat temu przez wielkich impresjonistów.

Warto również zwiedzić "Galerię Kreski", gdzie zaprezentowano rysunki mistrza. Jeżeli komuś przyjdą na myśl odważne prace Van Gogha, niewątpliwie się nie pomyli co do artystycznych środków wyrazu. Zdecydowane, śmiałe linie, podobnie jak w obrazach olejnych są poszukiwaniem harmonii i stabilności, urzekają swą siłą i pewnością. Jak stwierdził Piotr Szulkin "...Jerzy Mierzejewski pozostanie malarzem świetlistych pejzaży. Niezwykłych dzieł sztuki. Podobnie jak On sam... Bardzo potrzebowaliśmy takiej postaci, postaci z bajki, postaci mitycznej, rekompensującej nasze słabości. Świat, który nas otacza, jest tak brudny, ordynarny, głupi, agresywny, że z pewnością nie dopuściłby do fizycznego istnienia i przeżycia osoby o cechach Mierzejewskiego. Właściwie jedynym pośrednim dowodem na istnienie wirtualnej postaci M. są jego uczniowie. Innym dowodem są jego obrazy, lecz są to obrazy zbyt dobre i zbyt wiele w nich malarskiej magii, by mogły istnieć naprawdę...".

Jeżeli więc ktoś z Państwa właśnie w tej chwili szuka ukojenia, oderwania się od szaleńczego pędu życia, zgiełku cywilizacji, to wystawa Jerzego Mierzejewskiego jest miejscem do tego wręcz idealnym - gorąco zachęcam.

Waldemar Robak