Towarzystwo Naukowe Płockie prezentuje swe archiwalia. Wystawa fotografii ze zbiorów Aleksandra Macieszy

Przy okazji tego wydarzenia nie sposób nie wspomnieć legendarnej postaci nie tylko kolekcjonera, ale także człowieka wielu pasji, inspiratora niezliczonych społecznych inicjatyw, lekarza i antropologa, archeologa, regionalisty, fotografa i teoretyka fotografii, a wreszcie burmistrza i prezydenta miasta Płocka. Aleksander Maciesza urodził się w 1875 roku w samym środku ogromnej Syberii w rodzinie polskich zesłańców po powstaniu styczniowym. Po studiach medycznych w Tomsku rozpoczął swą praktykę w górach Ałtaju. Jego rewir obejmował 11 tysięcy kilometrów kwadratowych, a młody doktor, co wydaje się dziś nieprawdopodobne, świadczył pomoc dla 100 tysięcy mieszkańców! Nie wiadomo, w jaki sposób nasz bohater znajdował jeszcze czas na realizację swej młodzieńczej pasji, a była nią już w tym czasie fotografia. Na płockiej wystawie możemy obejrzeć zestaw odbitek z okresu odbywania praktyki lekarskiej w Ałtaju.

Traf chciał, iż pewnego razu Aleksander Maciesza przeczytał w miejscowej gazecie anons, iż gubernator płocki poszukuje kandydatów na stanowisko lekarza w miejscowym więzieniu i w szpitalu św. Aleksego. Wkrótce spełniło się marzenie młodego doktora, aby dotknąć stopami polskiej ziemi, kraju swych przodków. W kwietniu 1901 roku Maciesza rozpoczął praktykę w Płocku. Zamieszkał w niewielkiej kamieniczce przy ulicy Sienkiewicza pod obecnym numerem 41. Nie minęło wiele czasu, gdy stał się jednym z poważanych obywateli miasta, znanym z poświęcenia, z jakim angażował się i inspirował projekty społeczne, mające na celu poprawę jakości życia i zdrowotności mieszkańców, szczególnie ubogich warstw społecznych. Powszechnie znany i szanowany szybko zyskiwał ludzką przychylność.

Dał się również poznać jako szczery i bezkompromisowy patriota i kiedy w 1905 roku wybuchły strajki ludności, zainspirowane buntem młodzieży szkolnej Gimnazjum Gubernialnego (obecnej Małachowianki), doktor aktywnie wsparł protestujących i z tego powodu utracił swe rządowe stanowisko. Po okresie pracy w płockim więzieniu pozostały jednakże bezcenne zdjęcia, które w osobnym cyklu zaprezentowano na wystawie. Wkrótce potem Aleksander Maciesza zaangażował się w ratowanie przed konfiskatą cennego księgozbioru Gustawa Zielińskiego i pośrednio w tym celu reaktywowano działalność Towarzystwa Naukowego Płockiego. Po wielu staraniach ogromna, cenna kolekcja manuskryptów i inkunabułów znalazła swą bezpieczną przystań w zabytkowej, XV wiecznej kamienicy dawnej kanonii - obecnej siedzibie TNP. Sam doktor prezesował Towarzystwu przez dziesiątki lat do końca swych dni. Gdy wreszcie wielkimi krokami zbliżał się czas niepodległości, Aleksander Maciesza w latach 1917- 1919 podjął się pełnienia kluczowych stanowisk we władzach Płocka, obejmując funkcję burmistrza i prezydenta miasta. W czasie wojny polsko - bolszewickiej na ochotnika zgłosił się do wojska, do Płocka powrócił szczęśliwie bez szwanku w randze majora.

W wolnej Polsce doktor znów rzucił się wir wytężonej pracy, a dziedziny jego zainteresowań w dużej mierze ukazują zaprezentowane na wystawie zbiory fotografii. Prowadząc badania antropologiczne fotografował obozowisko Cyganów w Maszewie, ale także okoliczne krajobrazy i płockie zabytki i ulice. Aleksander Maciesza był propagatorem regionalizmu, który był ruchem społecznym i jednocześnie podejściem badawczym, kładącym szczególny nacisk na wszechstronne poznawanie historii i uwarunkowań najbliższego otoczenia i regionu, co w zamyśle miało wspomagać rozwój "małej ojczyzny" i stanowić spełnienie dobrze pojętego patriotyzmu lokalnego. W latach trzydziestych doktor podjął się niemal tytanicznego zadania, rozpoczynając pracę nad spisaniem historii polskiej fotografii w latach 1839-1889, książka została wydana w 1972 roku nakładem TNP. W ramach przygotowań sporządził i opublikował w specjalistycznych czasopismach szereg biografii pionierów polskiej fotografii. Aleksander Maciesza zmarł 10 października 1945 roku wycieńczony chorobą i ciężkimi przeżyciami wojennymi, Został pochowany na cmentarzu rzymsko - katolickim przy ul. Kobylińskiego. Po sobie pozostawił ogromny dorobek i ludzką wdzięczność, także fotografie, które dziś mają swój niepowtarzalny urok i ujmujący czar patyny historii.