Protest głodowy pacjentów ośrodków specjalnych w Gostyninie i w Czersku. Z jakiego powodu?

Jak poinformowała PAP dyrektor KOZZD w Gostyninie Agnieszka Jędrzejczak, we wtorek protest głodowy podjęło tam 24 pacjentów, a kolejnych 17 w oddziale zamiejscowym tej placówki z siedzibą w Czersku. "Jedynym postulatem pacjentów są zmiany legislacyjne, dotyczące ich pobytu w Ośrodku" - przekazała Jędrzejczak, odpowiadając na pytania PAP, dotyczące protestu i jego powodów.

Część przebywających w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (KOZZD) w Gostyninie (Mazowieckie) oraz w oddziale zamiejscowym tej placówki w Czersku (Pomorskie) rozpoczęła we wtorek protest głodowy. Protestujący domagają się zmian legislacyjnych, dotyczących ich pobytu w placówce.

Dyrektor gostynińskiego KOZZD wyjaśniła, że rozpoczęty protest "polega na odmowie przyjmowania posiłków oferowanych przez Ośrodek". "Z obserwacji personelu wynika, że część protestujących pacjentów pije mocno osłodzone napoje, niektórzy wybiórczo pobierają wybrane przez siebie posiłki. Dodatkowo w tygodniu poprzedzającym protest, pacjenci zakupili artykuły spożywcze, w tym słodycze" - zaznaczyła Jędrzejczak.

Podkreśliła jednocześnie, że we wtorek dyrekcja KOZZD zorganizowała spotkanie z przedstawicielami protestujących pacjentów. Dodała przy tym, że protestujących objęto dodatkową obserwacją - "monitorowany jest ich stan zdrowia, a także zapewniono możliwość dodatkowej rozmowy z psychologiem".

Jak podała Jędrzejczak, w KOZZD w Gostyninie przebywa 79 pacjentów, a w oddziale zamiejscowym w Czersku jest ich 27.

KOZZD w Gostyninie niedaleko Płocka rozpoczął działalność w 2014 r. Trafiają tam sprawcy najpoważniejszych przestępstw, którzy odbyli karę więzienia, ale w opinii dyrektorów zakładów karnych powinni nadal być izolowani, gdyż z powodu preferencji seksualnych lub zaburzeń osobowości mogą popełniać kolejne przestępstwa.

O umieszczeniu w ośrodku na mocy ustawy z 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób decyduje sąd, zasięgając przy tym opinii biegłych. Decyzja sądu o umieszczeniu w ośrodku jest bezterminowa. Dana osoba może co pół roku składać do sądu wniosek o badanie, czy izolacja jest nadal konieczna.

Placówka działa na terenie Regionalnego Ośrodka Psychiatrii Sądowej w Gostyninie, który użycza jej pomieszczeń.

Do gostynińskiego KOZZD jako pierwszy dziesięć lat temu został skierowany Mariusz T., pedofil skazany w 1989 r. za zabójstwo czterech chłopców na karę śmierci, zamienioną potem na mocy amnestii na 25 lat więzienia. Na początku 2014 r. zakończył on odbywanie tej kary. We wrześniu 2019 r. trafił on z ośrodka do jednego z zakładów karnych, aby odbyć karę 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za posiadanie pornografii dziecięcej w latach 2006-2014, gdy odbywał on pierwszy wyrok w placówce penitencjarnej w Strzelcach Opolskich. O karze więzienia dla Mariusza T. zdecydował w lipcu 2015 r. Sąd Rejonowy w Gostyninie. Ostatecznie jej odbywanie rozpoczął on po decyzji Sądu Okręgowego w Płocku.

Część przebywających w KOZZD w Gostynie zorganizowała w ostatnich latach dwa protesty głodowe: w czerwcu 2020 r. i w lutym 2021 r.

Pierwszy z tych protestów zakończył się po negocjacjach z udziałem mediatora z listy stałych mediatorów prezesa Sądu Okręgowego w Płocku. Jak informowało wtedy Ministerstwo Zdrowia, protestujący domagali się m.in. dostępu do własnych urządzeń elektronicznych i internetu oraz odwiedzin bez pracownika ochrony. Resort podawał przy tym, że postulaty obejmowały także żądania dotyczące zabezpieczenia socjalnego i bytowego. Ostatecznie po kilku dniach zwarto porozumienie.

Powodem drugiego protestu były warunki lokalowe i znaczne, według biorących udział w głodówce, przeludnienie ośrodka. W styczniu 2022 r. otwarto oddział zamiejscowy KOZZD w Czersku (Pomorskie). Placówka ta powstała, aby odciążyć przeludniony ośrodek w Gostyninie.

W 2017 r. powstał projekt utworzenia osobnej siedziby KOZZD w Gostyninie. Dzięki temu jego działalność miała zostać oddzielona od tamtejszego Regionalnego Ośrodka Psychiatrii Sądowej. Przewidywano wówczas, że w nowej siedzibie placówki o łącznej powierzchni użytkowej ponad 5,5 tys. m kw. funkcjonowałyby trzy pawilony z sześcioma oddziałami, na każdym po 10 jednoosobowych sal - taki układ gwarantować miał bezpieczeństwo i ograniczyć niekontrolowane kontakty między pensjonariuszami. Uruchomienie placówki planowano wstępnie na 2019 r.

W lipcu 2020 r. Ministerstwo Zdrowia informowało, że z uwagi na znaczne przekroczenia liczby osób umieszczanych w KOZZD w Gostyninie konieczne jest wskazanie innego zakładu psychiatrycznego, w którym będzie wykonywana obserwacja. Resort skierował do konsultacji projekt rozporządzenia w sprawie wskazania zakładu psychiatrycznego wykonującego obserwację orzeczoną przez sąd. Projekt przygotowano w porozumieniu z Ministerstwem Sprawiedliwości. Jak podawano, na nowy zakład wykonujący obserwację orzeczoną przez sąd wyznaczono wtedy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. St. Kryzana w Starogardzie Gdańskim.

W sierpniu 2020 r. Ministerstwie Zdrowia ogłosiło, że planowane są prace przygotowawcze do rozbudowy KOZZD w Gostyninie - jak wówczas przewidywano, inwestycja miała zostać zrealizowana do 2023 r. W związku z tym do Ministerstwa Sprawiedliwości skierowano projekt zmian legislacyjnych.

W maju 2021 r. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę mającą pomóc KOZZD w Gostyninie. Nowelizację przepisów będących podstawą funkcjonowania ośrodka Sejm uchwalił miesiąc wcześniej. Senat nie wprowadził do niej żadnych zmian. Nowe rozwiązania dotyczyły m.in. zwiększenie limitów wydatków budżetu państwa w celu zapewnienie właściwych warunków postępowania terapeutycznego wobec przebywających w placówce, a także właściwych warunków bezpieczeństwa. Obejmowały też dodatkowe środki na rozpoczęcie planowanej od dłuższego czasu budowy docelowego nowego ośrodka tego typu i stworzeniu ośrodka tymczasowego. (PAP)

mb/ agz/ mhr/