REKLAMA

REKLAMA

90 lat temu urodził się płocczanin Tadeusz Mazowiecki

REKLAMA

Tadeusz Mazowiecki był pierwszym niekomunistycznym premierem po II wojnie światowej. Urodził się 18 kwietnia 1927 r. W PRL był działaczem opozycji, po 1989 r. współzałożycielem i szefem Unii Demokratycznej i Unii Wolności.

Przeczytajrównież

Tadeusz Mazowiecki urodził się dokładnie 90 lat temu w Płocku, uczył się w Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Małachowskiego. Był ostatnim premierem PRL i pierwszym premierem III Rzeczypospolitej. Wybrany został po wyborach 4 czerwca 1989 r., wprowadził tzw. plan Balcerowicza, który miał przeprowadzić gospodarkę Polski od systemu komunistycznego do rynkowego.

Reklama. Przewiń aby czytać dalej.

Mazowiecki był uczestnikiem najważniejszych wydarzeń najnowszej historii Polski: w 1968 r., gdy posłowie „Znaku” składali interpelację w związku z brutalną akcją milicji, w sierpniu 1980 r. w Stoczni Gdańskiej przy strajkujących robotnikach, podczas obrad w 1989 r. przy Okrągłym Stole, a potem na czele rządu, w 1997 r. gdy potrzebny był kompromis w sprawie konstytucji.

By via Wikimedia Commons

Przez Komisję Praw Człowieka ONZ został wyznaczony, aby pełnić rolę specjalnego sprawozdawcy konfliktu w byłej Jugosławii. Jako jedyny wysoki funkcjonariusz ONZ, podał się do dymisji na znak protestu przeciw bierności wspólnoty międzynarodowej wobec popełnionych tam zbrodni. Otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Sarajewa, odznaczony Złotym Orderem Herbu Bośni, uhonorowany nagrodą Srebrenica 1995.

Tadeusz Mazowiecki związany był ze Stowarzyszeniem PAX, studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, był m.in. redaktorem naczelnym „Wrocławskiego Tygodnika Katolików”. Po pewnym czasie został usunięty z PAX’u za bunt przeciwko przywódcy Bolesławowi Piaseckiemu. W 1956 r. założył warszawski Klub Inteligencji Katolickiej.

Był założycielem i redaktorem naczelnym od 1958 r. przez 22 kolejne lata, katolickiego miesięcznika „Więź”. W 1961 r. Mazowiecki został posłem na Sejm z ramienia Koła Znak – był nim do 1971 r., kiedy został skreślony z listy posłów.

W 1968 r. był jedynym posłem, który podjął się przekazać marszałkowi Sejmu petycję protestującej młodzieży z Wrocławia. Był również autorem i sygnatariuszem – wraz z pozostałymi posłami Znaku – interpelacji poselskiej do premiera w sprawie wydarzeń marcowych 1968 r. i brutalnej akcji milicji. W 1970 r., po krwawej pacyfikacji robotniczych protestów na Wybrzeżu, próbował uzyskać informacje nt. przebiegu zdarzeń.

W 1976 r. był sygnatariuszem protestu przeciwko wprowadzeniu do konstytucji zapisu o „kierowniczej roli PZPR”. W 1977 r. został mężem zaufania i rzecznikiem głodujących w warszawskim kościele św. Marcina członków i sympatyków Komitetu Obrony Robotników. W 1978 r. był współzałożycielem nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych.

W sierpniu 1980 roku przybył do Stoczni Gdańskiej jako inicjator apelu 64 intelektualistów, solidaryzujących się ze strajkującymi, gdzie został przewodniczącym komisji ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Pełnił funkcję redaktora naczelnego Tygodnika „Solidarność”; był internowany po ogłoszeniu stanu wojennego. Był doradcą KKW związku, członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie (od grudnia 1988 r.). Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu, m.in. współprzewodniczył zespołowi ds. pluralizmu związkowego. Po rezygnacji gen. Czesława Kiszczaka z misji tworzenia rządu w sierpniu 1989 r., Wałęsa wysunął kandydaturę Mazowieckiego na nowego szefa gabinetu. Sejm powołał go 24 sierpnia 1989.




Za powołaniem rządu Mazowieckiego głosowało 402 posłów spośród 415 obecnych na sali obrad. Głosów przeciwnych nie było. Po głosowaniu nowy premier pokazał palcami „V” – na znak zwycięstwa. 12 września Mazowiecki utworzył rząd, także z udziałem przedstawicieli PZPR. W skład gabinetu, w momencie powołania, weszło jedenastu ministrów wywodzących się z „S”, po czterech z ZSL i PZPR, trzech z SD i jeden niezależny (szef MSZ Krzysztof Skubiszewski). Każda z głównych sił politycznych miała swojego wicepremiera. Wtedy właśnie wicepremierami zostali: Leszek Balcerowicz – minister finansów – autor tzw. planu reform gospodarczych; Jan Janowski (SD) – kierownik Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń; Czesław Janicki – minister rolnictwa, leśnictwa i gospodarki żywnościowej (z rekomendacji ZSL) i Czesław Kiszczak (PZPR) – szef MSW.

Jednym z najważniejszych wydarzeń okresu pełnienia funkcji premiera przez Mazowieckiego była historyczna Msza Pojednania 12 listopada 1989 r. w Krzyżowej. Wraz z Mazowieckim uczestniczył w niej ówczesny kanclerz Niemiec Helmut Kohl.

W listopadzie 1990 r. Mazowiecki, jako wciąż urzędujący premier, kandydował w wyborach prezydenckich pod hasłem „Siła spokoju”. Najistotniejsze i niosące najważniejsze skutki dla przyszłości polskiej sceny politycznej były takie, że naprzeciw siebie w rywalizacji o prezydenturę stanęli dwaj kandydaci obozu solidarnościowego – Tadeusz Mazowiecki i Lech Wałęsa.

Była to kolejna i najostrzejsza faza tzw. wojny na górze. Mazowiecki wspierany był przez tę część obozu solidarnościowego, która uważała, że populizm Wałęsy i jego hasło „przewietrzenia Warszawy” niesie zagrożenie dla demokracji. Po przegranej w wyborach prezydenckich, Mazowiecki zgłosił dymisję swego gabinetu. Chciał stworzyć ruch społeczny w oparciu m.in. o Ruch Obywatelski Akcji Demokratycznej. Ostatecznie skupił swoich zwolenników w Unii Demokratycznej.

Był przewodniczącym komisji, która przygotowała tzw. małą konstytucję. Potem należał do najaktywniejszych uczestników prac nad konstytucją uchwaloną w 1997 r. Jest autorem książek: „Rozdroża i wartości” (1970), „Powrót do najprostszych pytań”, „Internowanie”, „Druga twarz Europy”; współautorem pracy „Chrześcijanie wobec praw człowieka”. Uhonorowany licznymi nagrodami polskimi i międzynarodowymi: jest pierwszym laureatem nagrody św. Wojciecha przyznawanej za zasługi osobie, która przyczyniła się do duchowej integracji narodów Europy Środkowej z ogólnoeuropejską wspólnotą narodów, Order Orła Białego w 1995 r. otrzymał za „znamienite zasługi dla niepodległości oraz osiągnięcia w działalności publicznej i państwowej”, jest Kawalerem Legii Honorowej.

W 2002 r. Związek Niezależnych Intelektualistów „Krug 99” i Międzynarodowe Centrum Pokoju w Sarajewie podjęły decyzję o wysunięciu kandydatury Mazowieckiego do Pokojowej Nagrody Nobla. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetów w Leuven, Genui, Giessen, Poitiers, Exeter, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Jako pierwszy został uhonorowany nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego (2004 r.).

Zmarł 28 października 2013 r. w Warszawie.

REKLAMA

Inni czytali również

Kolejny

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zgadzam się na warunki i ustalenia PolitykI Prywatności.

REKLAMA
  • Przejdź do REKLAMA W PŁOCKU